Heeft een werknemer recht op loon tijdens een staking?

Het is regelmatig in het nieuws: werknemers die staken. Staking is de tijdelijke weigering om arbeid te verrichten door een groep medewerkers met als doel een bepaald collectief belang te behartigen. Het in staking gaan is een recht van werknemers op grond van het Europees Sociaal Handvest. De werkgever wordt door een staking getroffen. Hij heeft geen arbeidskrachten meer en daardoor kan hij zijn verplichtingen naar klanten niet meer nakomen.

Het is de vraag of werknemers recht hebben op loon tijdens een staking. Sinds 1 januari 2020 geldt als wettelijk uitgangspunt: als een werknemer geen werkzaamheden verricht, dient de werkgever in beginsel toch het loon te betalen – tenzij het niet verrichten van die werkzaamheden in redelijkheid voor rekening van de werknemer behoort te komen. Dit uitgangspunt is sinds 2020 de opvolger van de hoofdregel ‘geen arbeid, geen loon’.

Een staking komt zowel onder het huidige als onder het oude recht in beginsel voor rekening van de werknemer. Dat kan ook consequenties hebben voor loongerelateerde arbeidsvoorwaarden zoals vakantieopbouw, ADV, pensioenpremies, eindejaarsuitkering en vakantietoeslag.

Maar let op: de rechtspraak onderscheidt verschillende types collectieve acties.

Enerzijds is er de werkstaking in georganiseerd verband – als middel om, met betrekking tot wijziging van arbeidsvoorwaarden, eisen van de werknemers kracht bij te zetten. Dit type actie ligt meer in de risicosfeer van de werknemers als totaliteit. Ook werkwilligen die door de acties niet kunnen werken, hebben daarom geen aanspraak op doorbetaling van het loon. Bovendien hebben deze werkwilligen vaak ook belang bij het doel dat met de staking wordt nagestreefd. Overigens ontvangen de stakende werknemers die lid zijn van de vakbonden vaak een vergoeding uit de stakingskas van de vakbond, wanneer de vakbonden de desbetreffende werkstaking hebben georganiseerd. Stakende werknemers die geen lid zijn van een vakbond, ontvangen tijdens een staking geen vergoeding.

Anderzijds onderscheidt de Hoge Raad een actie uitgevoerd door een klein aantal werknemers zonder steun van een vakbond of de andere werknemers – een zogeheten wilde staking. Deze actie heeft een protestkarakter en is meestal van korte duur. Bij een wilde staking kan de werkgever gehouden zijn het loon door te betalen van medewerkers die wel willen werken. Voor het beantwoorden van de vraag of de werkwillige aanspraak heeft op doorbetaling van zijn loon, moet worden uitgegaan van de bijzondere omstandigheden van de individuele werknemer. Als de werknemer kan aantonen dat hij werkwillig is, maar ook dat hij ten aanzien van de actievoerders als buitenstaander is te beschouwen, heeft de werknemer recht op doorbetaling van loon.

Meer MOA


Kennispartners van Daily Data Bytes

MOA is een

CRKBO Instelling CMYK

Contact

MOA, Expertise Center voor Marketing-insights, Onderzoek & Analytics

VIDA-gebouw
Kabelweg 57, 2e verdieping
1014 BA Amsterdam
+31 20 5810710
Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken.